Қорғалжын қорығы-ЮНЕСКО-ның бүкіләлемдік мұра нысандарының бірі. Ол 2008 жылы бірегей табиғи ескерткіш ретінде тізімге енгізілді. Ол Теңіз-Қорғалжын ойпатында, Нұрсұлтан көлінен небәрі 1,5 сағат жерде орналасқан. Қорық 1968 жылы осы аймақтың бай флорасы мен фаунасын сақтау мақсатында құрылды. Бұл ЮНЕСКО мойындаған Қазақстандағы алғашқы биосфералық резерват.
Қорық өз аумағында болып жатқан маңызды экологиялық және биологиялық процестерімен құнды. Бұл аймақтың экожүйесі ерекше және тек туризм үшін ғана емес, сонымен бірге зерттеу үшін де кең алаң болып табылады.
Объектіде өсімдіктердің 443 түрі, сүтқоректілердің 45 түрі және құстардың 363 түрі бар, олардың 42-ден астамы Қазақстан Республикасының Қызыл кітабына енгізілген.
Фото: Александр Федулин
Қоныс аударатын және суда жүзетін құстар-қорықтың ерекшелігі. Олар туристердің ерекше назарын аударады. Аумақта келушілер Теңіз көлінің ортасында орналасқан кішкентай аралдарда ұя салатын колонияларын ұйымдастыратын сирек кездесетін пеликандар мен Қызғылт фламинго популяциясын байқай алады. Бұл әлемдегі ең Солтүстік ұя салу нүктесі. Алайда, Қорғалжын қорығының ғылым, Ақпарат және мониторинг бөлімінің бастығы Александр Федулин атап өткендей, жақында фламинго саны біртіндеп азайып келеді.
Фото: Александр Федулин
Сирек кездесетін құстарға өз көзімен қарау үшін туристер әдетте көктем мен жазда келеді. Сәуір айының соңында теңіз және Қорғалжын көлдерінің жағалаулары Қызыл кітапқа енгізілген Шренка қызғалдақтарының ала кілемімен жабылады. Мамыр айынан бастап қорық аумағында экомаршруттар жұмыс істей бастайды.
Қорғалжын қорығының ғылым бөлімінің мәліметі бойынша келушілердің 85% – ы Қазақстан Республикасының азаматтары, қалғандары-жақын және алыс шетелдерден келген қонақтар.
Фото: Александр Федулин
Қыс мезгілінде дала жерлерінде жабайы жануарларды: түлкі, киік, қоян, ермексаздарды кездестіруге болады. Қыста мұзды балық аулау ашылады, бұл су объектілерінің балық өнімділігін арттыруға және су тұрғындарын құрып кетуден сақтауға көмектеседі. Қорық аумағында балық аулауға тек осы кезеңде рұқсат етіледі.
Қорғалжын қорығы қорғалатын аумаққа рұқсатсыз кірудің алдын алу үшін табиғи аймақтың қорғалуын мұқият қадағалайды. Браконьерлікпен күресу үшін кордондар да бар, онда инспекторлар тәулік бойы кезекшілік етеді, ал шалғай аумақтарда жедел рейдтік топтар жұмыс істейді.
Фото: Александр Федулин
Қорық арқылы үш экомаршрут өтеді,олардың әрқайсысы топтағы туристер саны мен өту уақытының ұзақтығымен ерекшеленеді. Бұрын келушілерді су және дала залдары орналасқан визит-орталықта жинайды. Мұнда топтар үшін экскурсиялар өткізіліп, ғылыми-танымдық фильмдер көрсетіледі.
Қорықтағы экомаршруттар қорыққа баруға тыйым салынған аймақта орналасқан жануарлардың тіршілік ету ортасы мен жиналуына ұқсас экожүйелерді басып алуға сәйкес жасалды. Туристердің ең сүйікті экомаршруты ұзындығы 90 км болатын “Аққу” болып саналады.
“Мемлекеттік қорды дамыту үшін үлкен жұмыстар атқарылуда. Ғылым бөлімі өңірдің биоалуантүрлілігіне мониторинг жүргізеді, алынған ақпарат орталықтандырылған мониторинг жүйесіне енгізіледі. Қорғалжын қорығының базасында БҰҰ Даму Бағдарламасы аясында 7 жылға жуық Жаһандық экологиялық қор жұмыс істеді. Бұл жобаның қызметі ерекше қорғалатын табиғи аумақты басқаруды жетілдіру болды. Осы жұмыстың арқасында Қазақстанның жетекші биолог мамандары тартылып, мемлекеттік қор аумағында зерттеулер жүргізілді. Жоба жұмысы барысында флора мен фаунаға мониторинг жүргізу әдістемелері әзірленіп, мақұлданды, содан кейін Қазақстанның барлық қорғалатын табиғи объектілерінде енгізілді. Ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізудің нәтижелері аймақтық және халықаралық маңызы бар жануарлардың жаңа түрлерінің ашылуы болып табылады, осылайша бүкіл әлем ғалымдарының назарын өзіне аударады”, – деді Александр Федулин.
Қорғалжын қорығының басшылығы жұмысының басты мақсаты-бұл жердің табиғатын, оның флорасы мен фаунасының нәзік жағдайын бұзбай, өзінің бастапқы қалпында сақтау. Табиғи аумақ 50 жыл бойы кеңейіп, зерттеліп келеді және бүгінгі күнге дейін өзінің табиғи келбетін сақтап келеді.
Авторы статьи – Светлана Цхе и Дина Ораз.
Информация взята с сайта EL.KZ
