Түркістан облысы өзінің мәдени және рухани көрікті жерлерімен әйгілі. Бұл ретте саяхатшылар Түркістанға көбірек көңіл бөледі. Бірақ бұл аймақта басқа да қызықты орындар бар. Туристер Түркістан облысының Созақ ауданына не үшін баруы керек-осы мақалада айтып береміз.
Созақ ауданы Түркістан облысының солтүстік бөлігінде орналасқан және облыстағы ең үлкен өңір болып саналады. Ол Қарағанды, Қызылорда және Жамбыл облыстарымен шектеседі. Жергілікті табиғат саяхатшыларды өзінің сұлулығымен таң қалдырады.
Қызықты факт
Қаратау қорығы, Қаратау жотасының орталық бөлігін қамтиды, миллиондаған жыл бұрын оның аумағында үлкен көл болған. Осында табуға болады сүйегі рептилиялар, амфибиялардың және өсімдіктердің бір обитавших су айдынындағы. Ең танымал табылыстардың бірі – ұшатын бауырымен жорғалаушылардың қанатты мембранасы-Юра птерозавры және омыртқалы палеонтология бойынша барлық оқулықтарға енгізілген Тасбақа қазбалары.
Tripadvisor саяхат платформасында туристер Қаратау тауларына бару туралы пікірлерімен бөліседі.
“Бәрі жақсы, маған шабыттандыратын орындар мен бұл жер туралы естімеген көптеген қызықты оқиғалар ұнады!”.
“Келу өте әдемі табиғат және ерекше сұлулығымен, әсіресе көктемде таң қалдырады. Келіңіздер!”.
Осы жерде Созақ ауданында Керей мен Жәнібектің ордасы, Қазақ хандығының алғашқы астанасы саналатын Созақ қаласы орналасқан. Өлкетанушы Болат Ысқақов айтқандай, аңыз бойынша екі хан да осы жерлерге жерленген.
“Созақ Қаратаудың арғы бетінде мекендеген көшпелі малшылар мен қолөнершілердің, диқандардың жолын жалғаған жер болатын. Созақ өзінің бүкіл тарихында бірнеше рет жауларға шабуыл жасады. Қаратаудың солтүстігінен Түркістан, Отырар, одан әрі Арал, Талас және Шу, Созақ қалаларына дейінгі жолдардың қиылысында орналасқан бұл қала, сөзсіз, хандықтың маңызды экономикалық орталығы болды және басқыншылар үшін стратегиялық қызығушылық тудырды”, – дейді өлкетанушы.
Фото Турар Казангапов
Археологтар мұнда 1946 және 1982 жылдары қазба жұмыстарын жүргізді, олар қала қақпасының қалдықтарын, көпір тірегін, тандыр, астық сақтауға арналған ыдыстарды, кең үйлері, шаруашылық құрылыстары мен мешіттері бар бірнеше тұрғын аудандарды тапты. Олардан соғылған монеталар, құмыралар, тостағандар, тостағандар, шамдар табылды. Мамандардың айтуынша, бұл жер – тарихи жетістіктердің нағыз қоймасы. Алайда, күрделі зерттеулерін осы өлкеде де өткіздік.
Гид Ислам Калани Созақ ауданында туристерге бірнеше түрлі маршруттар ұсынылады дейді.
“Қазақ хандығының алғашқы астанасы Созақ қалашығына бару ортағасырлық қала мен өзеннен бастау алған Бұлақты, ескі мазарлар мен мешіттерді аралап көруді қамтиды. Созақ көшелерімен жүру. Көктемгі өзеннің жағасындағы Пикник. Төрт-бес адамнан тұратын компания үшін сапар құны-30 000 теңге.
“Шымкент – Созақ ауданындағы Ақсүмбе ауылы”туры бар. Қашықтық-320 шақырым. Хорезмшахтар кезінде салынған XIII ғасырдағы Ақсүмбе күзет мұнарасына баруды ұсынамыз. Мұнда сіз су қоймасының жағасында демалуға болады. Ұқсас компания үшін сапар құны-40 000 теңге.
Фото Турар Казангапов
“Шымкент – Қаратау тауларында екі сарқырамасы бар Қошқарата өзенінің табиғи бассейні” туры 120 километр қашықтықты еңсеруді көздейді. Туристер тау шатқалында серуендеп, шомылып, пикниктер ұйымдастырады. Жол жүру құны-бір адамға бес мың теңге немесе төрт адамға арналған экскурсиясы бар автомобиль үшін 25 000 теңге.
Тур “Шымкент-Созақ ауданындағы Баба-Ата ауылы және Қызылкөл көлі”. Қашықтық-170 шақырым. Оған ортағасырлық мактабқа, Ысқақ Баба кесенесіне, VIII ғасырдағы феодалдық қамалдың қирандылары мен XVII ғасырдағы мазарға бару кіреді. Одан әрі Қызылкөл көліне, палеолиттік тұрақ орындарына және Үшбас өзенінің каньонына сапар. Сапар құны-40 000 теңге. Бағасына машина мен экскурсия кіреді.
Барлық бағалар жағдайларға байланысты келісілуі мүмкін. Тапсырыс берушінің көлігімен Экскурсия 18 000 теңге. Ағылшын тіліндегі Экскурсия – 30 000 теңге”, – деді Ислам Калани.
Келіншектау таулы алабы
Келіншектау таулы алабы-Созақ ауданындағы тағы бір жер. Негізгі қаңқаның биіктігі теңіз деңгейінен 1 729 метр биіктікте. Келіншектау сілемінің Шығыс жотасы оңтүстік-шығыстан солтүстік-батысқа қарай 10 километрге созылып, батыс жотасы оңтүстіктен солтүстікке қарай сегіз километрге созылып жатыр.
Турист Назерке Маханова Келіншектау етегіне жасаған саяхаты туралы айтып, бұл жерлерге жету оңай екенін айтады. Бірақ табиғатқа таңдану үшін ең жақсы нүктелерді және айналада серуендеуге арналған ең жақсы жолдарды көрсететін гидті алған дұрыс.
“Келиншектау көтерілсе тікелей алдында, сіздердің көзімен қалай құлып. Етегінде Сіз Абай деп аталатын жасыл желектермен қоршалған ауылды көресіз. Бұл ауылда Сіз кафе де, мейрамхана да таба алмайсыз. Келіншектау тауына баратын туристер Абай ауылынан 37 шақырым жерде орналасқан Шолаққорған ауылында тамақтана алады. Мұнда түрлі дәмханалар мен дәстүрлі қазақ тағамдарының дәмін татасыз”, – дейді ол.
Атауы Келиншектау болған қазақ “деген сөздер “келиншек”, яғни “келін”. Ал қазақтың “тау” сөзі – “тау”. Тау туралы аңыздардың бірі бұл таудың неге қалыңдықтың атымен аталатынын түсіндіреді. Бұл жерлерден алыс емес жерде Айсұлу деген қыз бір ауылда тұрды. Әкесі оны қатты жақсы көрді және өмір бойы еркелетті. Үйлену уақыты келгенде, әкесі керемет мереке ұйымдастырып, ең жақсы сиқырды жинады – барлық заттар алтын болды. Алайда, Айсұлу сиқырдың арасынан оны қатты ренжіткен нәрсені – күміс ит ыдысын тапты. Ол әкесінен тостағанды алтынға ауыстыруды талап етті. Көңілі қалған әкесі оны ризашылығы үшін қарғап, өзі алтынға айналғысы келді. Осыдан кейін Айсұлу мен оның керуені тасқа айналып, Келіншектаудың үлкен тау сілемін құрады.
Қызықты факт
Тау туралы басқа аңыздардың арасында бұл жерлерде айдаһарлар өмір сүргені туралы айтылады, ал таудың өзі – үлкен қазылған айдаһар бар. “Дәлел” – бұл үлкен қанаттары бар бауырымен жорғалаушыларды суреттейтін таулардың етегіндегі үңгірлердің кескіндемесі. Кейбіреулер тек түнде ұшып, өте жақсы жасырынған айдаһарлар әлі Келіншектау тауларында тұрады деп санайды.
Фото Турар Казангапов
2017 жылы Созақ ауданында, Келіншектау баурайында, Абай елді мекенінде жергілікті тұрғындар ХІІ ғасырға жататын екі тас мүсін тапты. Ескерткіштер Арпа өзенінің бойында орналасқан. Шығысқа қарайтын тастарда әйелдер мен ер адамдар бейнеленген. Экспонаттар с. Қожанов атындағы аудандық мұражайда сақтаулы.
Қаратау петроглифтері
Қаратау петроглифтері-қола және ерте темір дәуіріндегі Қаратау шатқалдарының жартастарында ойып жазылған бейнелер. Қойбағар, Арпаөзен, Майдантал, Үлкенкент, қыстан, Жыңғылшақ, Қошқарата, Сүйіндіксай шатқалдарында, Ақсу-Жабағлы қорығында көп мөлшерде кездеседі. Барлығы 3 045 композиция және жеке суреттер табылды. Тек Арпаөзен шатқалында олардың саны 2 765.
Фото Турар Казангапов
Қаратау петроглифтері негізінен әртүрлі көлемдегі жартастар мен тастарға ойылған. Олар тиісті дәуірдегі көшпелі тайпалардың шаруашылық өмірін, сондай-ақ олардың діни сенімдерін, әдет-ғұрыптарын, салт-дәстүрлерін көрсетеді. Құстардың, жануарлардың, жануарлардың суреттері бар. Суреттердің тақырыбы әртүрлі, белгілі бір семантикалық жүктемені көтереді. Мысалы, түйенің бейнесі байлық пен күшті білдіреді. Көптеген жартастарда тау ешкісін иттермен аулау, құстарды аулау көріністері ойылған. Қолдарында найзалары мен таяқтары бар жауынгерлердің суреттері бар.
Гид Ислам Калани саяхатшыларға Қаратау тауларының көркем шатқалына шығу және тас Қалыңдық (Келіншектау) тауының етегіндегі бес мың жылдық петроглифтердің ежелгі галереясына шолу жасау ұсынылатынын айтты. Турға ежелгі Сауран қаласына бару кіреді.
Фото с сайта silktrip.kz
Қызылкөл
Қызылкөл көлі Созақ ауданының “Жемчужина” деп аталады. Ол Дала мен таулардың қиылысында орналасқан. Көлдің тұзды суы мен емдік балшықтары бірлескен ауруларды және басқа да ауруларды емдейді дейді.
Қызылкөл жағасында бұрын көптеген демалыс базалары мен санаторийлер болған, онда адамдар жиі демалып, даланы, таулар мен таза суды қуаттайтын. Бірақ 2000 жылдары тоған баяу өле бастады. Бұл ішінара адамның іс – әрекетіне, ішінара табиғи себептерге байланысты. Ғалымдар бұл туралы дауласады. Демалыс орталықтары жабыла бастады, туристер арасында сұраныс төмендеді.
Жергілікті тұрғындардың айтуынша, соңғы бірнеше жыл ішінде көл өмірге келе бастады: құстар оралды, жағалар жасылға айналды, тұқы шабақтары басталды. Қызылкөл шымкенттіктер мен Жамбыл облысынан келген туристер арасында ең танымал.
Қызылкөл көлі Құмкент ауылынан оңтүстік-батысқа қарай бес шақырым жерде орналасқан және Қаратаудың солтүстік тау бөктеріндегі көлдер жүйесіндегі ең батысы болып табылады. Көлдің маңында, ұсақ тастардың арасында миллиондаған жыл бұрын осында өмір сүрген ежелгі акулалардың қалдықтары мен тістері жатыр.
Қалай жетуге болады
Созақ ауданының орталығы-Шымкенттен 180 шақырым жердегі Шолаққорған ауылы. Қозғалыс үшін жол талғамайтын көлікті таңдаған дұрыс.
Арпа өзенінің жанындағы петроглифтерге жету үшін Түркістаннан Шолаққорғанға дейін жету керек. Бұл бағытта автобус жүреді. Шолаққорғаннан Абай ауылына дейін таксимен жүруге болады. Әрі қарай қалады еңсеру алты-жеті шақырым, топырақты жол. Оларды өз бетімен өтуге болады, бірақ өзіңізге орын табу қиын болады, сондықтан жергілікті біреуден сізді алып кетуді сұрағаныңыз жөн, олар бұл жолды жақсы біледі және ақыға ұсынуға дайын. Жол бойында сізге Келіншектау шыңдарының көрінісі ашылады. Сіз бұл тауға арпа өзенінен қарама-қарсы бағытта, лас жолмен жетуіңіз керек.
Қызылкөл көліне Шолаққорғаннан жетуге болады. Ал Шымкенттен Шолаққорған тас жолы бойымен көлге дейін – 200 шақырымнан астам. Шолаққорғанға 15 шақырым жетпей, шығысқа, оңға бұрылу керек. Барлық жол асфальтталған. Бұрылыстан кейін тағы 25 шақырым жол жүру керек. “Қызылкөл” көрсеткішінде топырақты жолға бұрылсын және жағажайға дейін тағы үш-төрт шақырым жол жүрсін.
Информация взята с сайта Tengritravel.kz
